Paweł Piotrowski - Niech w święto radosne paschalnej ofiary - Sekwencja wielkanocna

Wipon z Burgundii

Antoine Busnois, Josquin des Prés, Orlando di Lasso, Adrian Willaerta, Giovanni Pierluigi da Palestriny

ok. 1570

Religijne

Sekwencja – w chrześcijaństwie to rodzaj religijnej kompozycji wokalnej, zbliżonej do hymnu, popularnego w średniowieczu. Wykonuje się ją unisono (czyli na jeden głos/utwór jednogłosowy), zaś jej tekst, niepochodzący z Biblii ale oparty na niej, układano po łacinie. Wykonywana była przed Ewangelią. Cechą charakterystyczną budowy sekwencji jest sukcesywne powtarzanie melodii kolejnych wersów. W praktyce najczęściej po dwa kolejne wersy miały taką samą melodię. Wynalezienie sekwencji przypisuje się najczęściej Notkerowi Balbulusowi (ok. 840-912), mnichowi z opactwa w Sankt Gallen. Rozwój sekwencji nastąpił od IX do XVI wieku, w dwóch okresach: • IX-XI wiek, w zakonach benedyktyńskich Francji i Szwajcarii • XII-XVI wiek, główny ośrodek w Paryżu, doskonalsze formy. Dziś znanych jest około 5 tysięcy tekstów sekwencji. Najstarsze polskie sekwencje, spośród około 150 zachowanych (tekstów), łączą się z kultem Św. Wojciecha i pochodzą z XI wieku. Kolejne tworzone były z okazji kanonizacji św. Stanisława (1253) czy św. Jadwigi (1267). Z muzycznego punktu widzenia polskie sekwencje w większości przypadków były oparte na znanych melodiach, powszechnie używanych bądź twórczo dostosowanych. Niektóre opracowano wielogłosowo. Głównymi ośrodkami twórczości był Kraków, Gniezno, Poznań i Śląsk. Zwykle jej autorstwo przypisuje się Wiponowi z Burgundii, jedenastowiecznemu poecie i kapelanowi cesarza niemieckiego Konrada II. Czasem również szwajcarskiemu kompozytorowi Notkerowi Jąkale, królowi francuskiemu Robertowi II Pobożnemu, a także francuskiemu poecie i kompozytorowi Adamowi z St. Victor. Od początku chrześcijaństwa istniało wiele innych sekwencji wielkanocnych.Victimae Paschali Laudes jest jedną z czterech średniowiecznych sekwencji zachowanych w Missale Romanum, opublikowanym w 1570 r. na podstawie uchwał Soboru Trydenckiego. Pieśń ta jest zatem jedną z niewielu sekwencji zachowanych w liturgii katolickiej do dnia dzisiejszego. Jej tekst śpiewany był do muzyki wielu kompozytorów renesansowych i barokowych, w tym: Antoine'a Busnois, Josquina des Prés, Orlando di Lasso, Adriana Willaerta, Giovanniego Pierluigiego da Palestriny. Niech w święto radosne Paschalnej Ofiary (Victimae Paschali Laudes), to sekwencja wielkanocna, która jest częścią rzymskokatolickiego rytu mszy, przypisana na niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, ale dozwolona także w czasie oktawy wielkanocnej. W czasie liturgii sekwencja poprzedza śpiew Alleluja.