Hanka Ordonówna (1902-1950)

Znana także pod pseudonimem Ordonka, właściwie Maria Anna Tyszkiewiczowa, z domu Pietruszyńska, posługiwała się także pseudonimem literackim Weronika Hort. Urodzona 25 września 1902 roku w Warszawie, zmarła 8 września 1950 roku w Bejrucie, polska piosenkarka, autorka wierszy oraz tekstów piosenek, tancerka i aktorka. Pochodziła z rodziny kolejarza. Była córką Władysława i Heleny z Bieńkowskich. W dzieciństwie uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, a w wieku 16 lat debiutowała w teatrzyku Sfinks. W okresie występów w teatrze Wesoły Ul w Lublinie zyskała popularność jako wykonawczyni piosenek o tematyce żołnierskiej. Po upadku lubelskiego teatru wróciła do Warszawy i w 1919 roku podjęła pracę w kabarecie Miraż, a na początku 1923 roku grała w Stańczyku. Potem od marca 1923 roku rozpoczęła karierę jako szansonistka w kabarecie Qui Pro Quo, w którym występowała do 1931 roku. W roku 1924 występowała także na zagranicznych scenach w Niemczech i we Francji. We Włoszech, w Wiedniu i w Paryżu uzupełniała swoją wokalną edukację. Od roku 1931 występowała również w teatrach Banda, Wielka Rewia, Cyrulik Warszawski. Ogromną rolę w ukształtowaniu jej scenicznej dojrzałości odegrał Fryderyk Járosy. Pod jego kierunkiem wykształciła swój niepowtarzalny styl, stając się dojrzałą artystką. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki Miłość Ci Wszystko Wybaczy z filmu Szpieg w Masce z 1933 roku. Piosenka ta stała się w pewnym sensie jej wizytówką. W wielu miastach Polski dawała liczne koncerty, a także odbywała zagraniczne tournée. Przyjmowano ją entuzjastycznie w Atenach, Bejrucie, Damaszku, Jerozolimie, Tel Awiwie, Kairze, Rydze i w Stanach Zjednoczonych. Występowała także m.in. w Paryżu, Berlinie i Wiedniu. W roku 1931 została żoną hrabiego Michała Tyszkiewicza, który był też autorem tekstów wielu jej piosenek. Mimo że została hrabiną, nadal występowała w kabarecie i dodatkowo jeździła konno w rewii cyrkowej. Intensywna praca spowodowała chorobę płuc, z której udało jej się wyleczyć dzięki intensywnej opiece męża i lekarzy. Po powrocie do zdrowia koncertowała w Stanach Zjednoczonych, skąd powróciła do Polski w 1939 roku. Po wybuchu II Wojny Światowej przebywała początkowo w Warszawie, gdzie jesienią 1939 roku została uwięziona na Pawiaku. Została zwolniona dzięki staraniom męża i wyjechała do Wilna. Tam w latach 1940–1941 grała w Teatrze na Pohulance, w Lutni i w Polskim Teatrze Dramatycznym. Aresztowana przez NKWD po aneksji Litwy przez ZSRR, została wywieziona do łagru w Uzbekistanie, a jej mąż został wywieziony w głąb Rosji. W czasie zesłania powróciła jej choroba płuc z uwagi na trudne warunki życia. Po uwolnieniu w następstwie układu Sikorski-Majski początkowo zorganizowała teatr w polskim ośrodku w Tocku, później natomiast zajęła się organizowaniem pomocy dla osieroconych dzieci polskich wygnańców. Z uwagi na stan zdrowia wyjechała do Taszkientu. W tym okresie spotkała się ponownie z mężem. Po zerwaniu przez ZSRR stosunków z rządem RP (co nastąpiło po ujawnieniu w roku 1943 masakry katyńskiej) została ewakuowana razem z sierocińcem przez Bombaj w Indiach do Bejrutu w Libanie. Pogarszający się stan zdrowia zmusił ją do zamieszkania z mężem w Bejrucie i podjęcia poważniejszego leczenia. Zmarła w Bejrucie na gruźlicę i tam została pochowana. W roku 1990 jej prochy przeniesiono i pochowano na warszawskich Powązkach. W tym samym roku jej imię nadano Szkole Podstawowej nr 209 w Warszawie.