Black Sabbath – brytyjska grupa z Birmingham, grająca hard rock, heavy metal i doom metal, główny prekursor gatunku heavy metal. Grupa powstała w roku 1968.

Historia

Pierwszy album grupy, Black Sabbath odniósł sukces w Wielkiej Brytanii w 1970 roku. Zespół zaprezentował na nim surową i ciężką jak na początek lat 70 odmianę rocka. Następny, Paranoid (też 1970), był już wielkim sukcesem w USA i Wielkiej Brytanii.

W 1971 powstał Master of Reality. Nowością było zastosowanie akustycznych brzmień (Solitude).

Nowością na w wydanym w 1973 albumie Sabbath Bloody Sabbath było zastosowanie syntezatorów w utworze "Who Are You?".

Członkowie Black Sabbath w międzyczasie zmagali się z nasilającymi się kłopotami. Uzależnienie od narkotyków, problemy z zarządzaniem zespołem i początki wewnętrznych sporów wpłynęły destruktywnie na prace nad kolejnym albumem. Mimo trudności, w 1975 pojawiała się płyta Sabotage odnosząca dość szybko sukces na rynku. Muzyka na albumie jest bardziej rozbudowana i wielowątkowa niż do tej pory.

Jednak kolejna płyta Technical Ecstasy (1976) stała się już komercyjnym niepowodzeniem. Muzyka zespołu w tym czasie obfitowała w syntezatorowe a nawet orkiestrowe efekty a pozbawiona jest dawnej spontaniczności i ciężaru. Co prawda niektórzy uznali tę płytę jako ambitny eksperyment, ale ortodoksyjni fani czuli się zawiedzeni poczynaniami formacji. Never Say Die! (1978) to powrót grupy do cięższego grania. Album sprzedawał się trochę lepiej od poprzednika.

Ozzy Osbourne odszedł z zespołu w 1979 i w 1980 roku zaczął solową karierę; jego miejsce zajął były wokalista zespołu Rainbow, Ronnie James Dio. Nowy album Heaven and Hell to tym razem duży sukces komercyjny.

Razem z Ronniem Jamesem Dio zespół nagrał takie płyty jak Heaven and Hell, Mob Rules, koncertową Live Evil. Po nagraniu tych dzieł wokalista opuścił zespół, a zastąpił go Ian Gillan z Deep Purple. Black Sabbath razem z nowym wokalistą nagrali album Born Again. Po wydaniu płyty i niedługiej trasie koncertowej wokalista odszedł do macierzystej formacji.

Od tego czasu grupa jeszcze długo szukała stabilizacji, następowały liczne zmiany personalne.

Dnia 13 maja 2006 roku zespół został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

Od marca 2007 Anthony "Tony" Iommi, Vinny Appice, Ronnie James Dio i Terence "Geezer" Butler koncertowali jako Heaven and Hell (pierwotnie grupa miała reaktywować się w składzie Ronnie James Dio, Tony Iommi, Geezer Butler, Bill Ward, jednak ostatni szybko wycofał się z projektu, i jego miejsce zajął Vinny Appice).

Członkowie Black Sabbath:

(1969-1977)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja, śpiew

(1977-1978)

- Dave Walker – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja, śpiew

(1978-1979)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja, śpiew

(1979-1980)

- Ronnie James Dio – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(1980-1982)

- Ronnie James Dio – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Vinny Appice – perkusja

(1982-1983)

- Ian Gillan – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(1983-1984)

- Ian Gillan – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bev Bevan – perkusja

(1984-1985)

- David Donato – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(13 lipca 1985) – Live Aid reunion

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(1985-1986)

- Glenn Hughes – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Dave Spitz – gitara basowa
- Eric Singer – perkusja

(1986)

- Ray Gillen – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Dave Spitz – gitara basowa
- Eric Singer – perkusja

(1986)

- Ray Gillen – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Bob Daisley – gitara basowa
- Eric Singer – perkusja

(1987)

- Ray Gillen – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – keyboard

(1987)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Dave Spitz – gitara basowa
- Bev Bevan – perkusja

(1987-1988)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Jo Burt – gitara basowa
- Terry Chimes – perkusja

(1988-1989)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Laurence Cottle – gitara basowa
- Cozy Powell – perkusja

(1989-1991)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Neil Murray – gitara basowa
- Cozy Powell – perkusja

(1991-1992)

- Ronnie James Dio – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Vinny Appice – perkusja

(1992-1994)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bobby Rondinelli – perkusja

(1994)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(1994-1995)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – keyboards
- Neil Murray – gitara basowa
- Cozy Powell – perkusja

(1995-1997)

- Tony Martin – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe
- Neil Murray – gitara basowa
- Bobby Rondinelli – perkusja

(1997)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Mike Bordin – perkusja

(1997-1998)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja

(1998)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Vinny Appice – perkusja

(1999-2006)

- Ozzy Osbourne – śpiew
- Tony Iommi – gitara
- Geezer Butler – gitara basowa
- Bill Ward – perkusja
- Scott Warren – klawisze

(Grudzień 2006 – Maj 2010)

Ronnie James Dio – wokal prowadzący
Tony Iommi – gitara prowadząca
Geezer Butler – gitara basowa
Scott Warren –instrumenty klawiszowe, gitara rytmiczna (muzyk koncertowy)
Vinny Appice – perkusja

(Listopad 2011 – Luty 2012)

Ozzy Osbourne – wokal prowadzący
Tony Iommi – gitara prowadząca
Geezer Butler – gitara basowa
Bill Ward – perkusja

(Luty 2012 –Luty 2017)

Ozzy Osbourne – wokal prowadzący
Tony Iommi – gitara prowadząca
Geezer Butler – gitara basowa
Adam Wakeman – instrumenty klawiszowe, gitara rytmiczna (muzyk koncertowy)
Tommy Clufetos – perkusja (muzyk koncertowy)
Brad Wilk – perkusja (muzyk sesyjny)

*Rob Halford – śpiew (14-15 listopada 1992 oraz 26 sierpnia 2004, w obu przypadkach Rob Halford występował podczas koncertów w charakterze zastępcy).

7 marca 2017 roku oficjalnie potwierdzono rozwiązanie Black Sabbath.